سخن از زی طلبگی یا زی روحانیت، سخن از ظواهر، بروزات بیرونی و تجلیات خارجی طلبه است و از هنجارهای حاكم بر سیمای مشهود طلبه در منظر دیگران و تصویر آشكار او در اجتماع كاوش می‏كند. این‏كه طلبه خود را چگونه بنمایاند و چه تصویری از خود در چشم دیگران ترسیم كند؟

از آن‏جا كه «وصف مشعر به علیت است» وقتی سخن از زی طلبه به میان می‏آید، انتظار می‏رود طلبه با وصف طلبگی (بما انه طلبه و روحانی) مورد نظر باشد و صرفا به عنوان یك مومن (بما انه مسلم و مومن) موضوع بحث نباشد. اكنون میان زی ایمانی طلبه و زی طلبگی او تفاوتی ملاحظه می‏شود. طلبه از آن جهت كه یك مسلمان مومن است، موظف است در زی اهل ایمان باشد؛ اما فراتر از آن، از جهت شخصیت صنفی و نقش اجتماعی خاص طلبگی نیز، لازم است در جلوه‏های ظاهری خود هنجارهایی را مراعات كند كه الزاما هر مومنی در هر صنفی ملزم به رعایت آن نیست. این هنجارها، مصادیق خاص زی طلبگی‏اند.

به بیان دیگر، طلبه چون انتساب آشكاری به یك صنف اجتماعی دارد، رفتارش رفتار آن صنف تلقی می‏شود و به پای آنها نوشته می‏گردد. آبروی شخصی او، با آبروی صنف او و آبروی صنفی او پیوند دارد و از بین رفتن اعتبار شخصی‏اش، غالبا ملازم با خدشه در اعتبار صنفی او و اعتبار صنف او است. بنابراین، اگر طلبه در رفتارهای خود مراقبت لازم را نداشته باشد و از حدود پاره‏ای هنجارها فراتر رود، علاوه بر آن‏كه با زی ایمانی تطابق ندارد و شأن او را پایین می‏آورد، به منزلت و جایگاه روحانیت آسیب رسانده و ارج و قدر این نهاد مقدس را كه حاصل صدها سال پای‏مردی و صداقت و خدمت و مجاهدت عالمان ربانی است، مخدوش ساخته است.

بنابراین، هر حالت یا رفتار ظاهری كه به گونه‏ای به رسالت‏های صنفی طلبه مدد رساند و جایگاه اجتماعی‏اش را به عنوان طلبه، یا منزلت اجتماعی نهاد روحانیت را مستحكم سازد، برای او مطلوب است و مشمول زی طلبگی است و هرچه كه مانع اجرای بهینه رسالت حوزوی شود، برای او مذموم و خلاف زی طلبگی به شمار می‏رود.

الحَسَنُ مِن كلِّ أَحَدٍ حَسَنٌ وَ مِنك أَحسَن، لِمَكانِك مِنّا. وَ القَبیحُ مِن كلِّ أَحَدٍ قَبیحٌ وَ مِنك أَقبَح، لِمَكانِك مِنّا؛ [1]

كار خوب، از هر كس خوب است، اما از تو خوب‏تر است؛ به جهت نسبتی كه با ما داری. كار بد، از هر كس بد است و از تو بدتر؛ به جهت نسبتی كه با ما داری.

[1]. بحار الانوار، ج 47، ص 349.